De EUROMETROPOOL Lille-Kortrijk-Tournai: ter inspiratie voor de “hoofdstedelijke gemeenschap”?

In het communautair akkoord dat formateur Elio Di Rupo bekend maakte op dinsdag 11 oktober staat ook een passage over een betere samenwerking tussen Brussel en de omliggende regio’s. Men spreekt er over een grootstedelijke zone van 1,8 miljoen inwoners die zich uitstrekt over bijna 35 gemeenten, die zowel in Brussel, in Vlaanderen als in Wallonië liggen. Om de samenwerking binnen deze zone te versterken spreekt het akkoord over de oprichting van een “hoofdstedelijke gemeenschap”.


Dat samenwerking tussen autonome regio’s kan, bewijst het voorbeeld van de “Eurometropool”, het samenwerkingsverband tussen de regio’s van Lille/Rijsel (Frankrijk), Kortrijk en Tournai/Doornik.

Eurometropool op bezoek bij RESOC Halle- Vilvoorde
Op 11 oktober ontving RESOC Halle-Vilvoorde (= regionaal overlegplatform tussen werknemers- en werkgeversorganisaties, de provincie Vlaams-Brabant en de gemeentebesturen uit Halle-Vilvoorde) Stefaan De Clerck, ontslagnemend minister van Justitie, maar ook burgemeester van Kortrijk en ondervoorzitter van deze Eurometropool. Hij bracht een bevlogen voordracht over deze samenwerking.

Wereldwijd zijn de steden aan een opmars bezig. Stefaan De Clerck gelooft dan ook dat de “metropolen” onze toekomst zullen bepalen, meer dan de natiestaten of de regio’s.

“Samenwerking is slechts mogelijk op basis van veel vertrouwen en op basis van een visie”, gaf hij de toehoorders mee. De Eurometropool is van onderuit ontstaan, vertrekkende vanuit concrete problemen van mensen. De overkoepelende structuur is er pas later gekomen.

Eurometropool: 2 landen, 3 gewesten, 147 gemeenten.
De Eurometropool omvat een regio met 147 gemeenten en 2,1 miljoen inwoners. Geen klein bier dus. De Eurometropool heeft het statuut van “Europese groepering voor territoriale samenwerking”. In deze structuur zijn alle bevoegdheidsniveaus vertegenwoordigd: drie gewesten (Vlaanderen, Wallonië en Région Nord-Pas de Calais), de provincies (West-Vlaanderen, Henegouwen en het Franse “département du Nord”), de intercommunales en de gemeentebesturen. Maar het ganse gebied wordt naar buitenuit als 1 regio voorgesteld. In deze structuur behoudt elke overheid zijn eigen bevoegdheid. Er is dus geen enkele afstand of overdracht van bevoegdheden. Realisaties zijn dus slechts mogelijk als iedereen akkoord gaat.

Ook het middenveld wordt betrokken via het “Forum” dat 60 organisaties vanuit het middenveld omvat. Dit Forum heeft samen met de “conferentie van de (147) burgemeesters” een raadgevende stem. Verder is er een algemene vergadering met 84 leden (vergadert 2x/jaar) en een bureau met 32 leden (vergadert 4x/jaar). Er is een jaarlijks wisselend voorzitterschap: 2 Fransen en 2 Belgen komen hiervoor in aanmerking. Van Belgische zijde zijn dit Stefaan De Clerck zelf en Rudy Demotte (Waals Minister-president). Steeds geldt een dubbele pariteit: Frankrijk – België en binnen België Vlaanderen – Wallonië. Alle officiële vergaderingen en alle documenten zijn tweetalig: Nederlands – Frans. Op financieel vlak brengt elke regio evenveel in.

Zes werkterreinen
Het werkprogramma van de Eurometropool is opgebouwd rond zes grensoverschrijdende uitdagingen: economie, toerisme, ruimtelijke planning en duurzame ontwikkeling, cultuur, mobiliteit en ten slotte dienstverlening aan de bevolking. Deze uitdagingen worden op hun beurt vertaald in verschillende acties en projecten. Deze projecten worden gedragen door vele partners, en worden gefaciliteerd en gecoördineerd door het agentschap dat beschikt over 10 vaste medewerkers.

Enkele voorbeelden: inzake mobiliteit gaat het over gemeenschappelijk trein- en busverbindingen (TGV-station Lille speelt o.m. centrale rol in de regio) maar ook over trage wegen. Inzake economie en tewerkstelling gaat het over een innovatieplatform maar ook over de grensoverschrijdende arbeidsmarkt. Inzake ruimtelijke planning gaat het over duurzame wijken maar ook over hernieuwbare energie & strategie windturbines. Inzake dienstverlening gaat het over opvang van ouderen maar ook over samenwerking tussen onderwijsinstellingen.

Eurometropool, toepasbaar op Brussel en de Vlaamse Rand?
Heel wat van deze thema’s zijn herkenbaar in onze regio Brussel en Vlaamse Rand. De Eurometropool speelt zijn Europese rol ten volle uit en slaagt erin om heel wat Europese middelen aan te trekken. Volgens Stefaan De Clerck moet dit zeker ook mogelijk zijn voor de “hoofdstedelijke gemeenschap”. Onze regio ligt centraal in Europa, Brussel is de Europese hoofdstad met o.a. de zetel van de Europese Unie en het Europees parlement. Europa heeft er alle belang bij dat onze regio een bloeiende regio is.

Samengevat is de Eurometropool een overleg- en coördinatieorgaan met Vlaamse, Waalse en Franse stakeholders. Het “agentschap” is een instrument, een hulpmiddel voor de uitvoering van deze rol. Door het bundelen van de krachten kunnen vele grensoverschrijdende uitdagingen daadkrachtig beantwoord worden.

Stefaan De Clerck besluit als volgt: “dit is een bijzonder prettig verhaal, vol positieve energie en goede wil van alle zijden. Het vraagt veel werk maar alles werd stap voor stap opgebouwd. Ik hoop dat het u inspiratie mag geven om hier in de regio werk te maken van een positieve samenwerking over de gewestgrens heen, tussen Halle-Vilvoorde en Brussel.”

(tekst: Ben Debognies)